Szczepienia

Odra to wirusowa choroba zakaźna objawiająca się wysoką gorączką i charakterystyczną wysypką na skórze (czerwonawe plamki i grudki). Zwykle jej przebieg jest łagodny, ale u niektórych dzieci pojawiają się poważne powikłania: zapalenie płuc, zapalenie mózgu (1 przypadek/1000 dzieci chorych na odrę) prowadzące do jego trwałego uszkodzenia, podostre stwardniające zapalenie mózgu (pojawia się od kilku do kilkunastu lat po zachorowaniu na odrę, prowadząc do ciężkiego uszkodzenia mózgu i śpiączki), zgon (1–3 przypadków/1000 dzieci chorych na odrę). U dzieci do 5. roku życia i chorych z niedoborami odporności odra częściej ma ciężki przebieg.

Świnka jest zakaźną chorobą wirusową, występującą głównie u dzieci, objawiającą się zapaleniem ślinianek przyusznych – gorączką, bólem i obrzękiem (opuchlizną) zlokalizowanym przed małżowiną uszną oraz poniżej niej.

U większości dzieci choroba przebiega łagodnie, ale u niektórych pojawiają się poważne powikłania: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu oraz inne powikłania neurologiczne (ok. 10% chorych), głuchota, zapalenie trzustki, zapalenie serca, zapalenie jąder lub jajników (raczej u starszych dzieci i młodzieży). Powikłania są częstsze i cięższe u młodzieży oraz dorosłych.

Różyczka to choroba wywoływana przez wirusa różyczki. Przebiega łagodnie z gorączką i wysypką skórną, a u dorosłych nawet bez żadnych objawów lub przypomina grypę. Powikłania występują rzadko: zapalenie stawów (głównie u nastolatek i dorosłych kobiet) oraz zapalenie mózgu (1 przypadek/5000 dzieci chorych na różyczkę). Jeśli natomiast na różyczkę zachoruje kobieta w ciąży, może dojść do poronienia, śmierci płodu lub rozwoju ciężkich wad wrodzonych (tzw. zespół różyczki wrodzonej). Wady te mogą być poważne i trwałe i obejmują wrodzone wady serca, zaćmę, głuchotę i upośledzenie umysłowe. Ciężarne kobiety najczęściej zakażają się wirusem różyczki od chorych dzieci. Zapobieganie zakażeniu płodu jest zatem głównym celem szczepień przeciwko różyczce.

HPV należy do najważniejszych czynników zakaźnych o właściwościach onkogennych, czyli zdolnych do transformacji nowotworowej komórek i wywołania raka. Za odkrycie powiązania tego wirusa z nowotworami w 2008 roku została przyznana Nagroda Nobla.

Zakażenie przenosi się z człowieka na człowieka wskutek kontaktu seksualnego, poprzez kontakt bezpośredni ze zmianami skórnymi lub na błonie śluzowej oraz z matki na dziecko w czasie porodu (ryzyko zakażenia niewielkie).

Wirusy HPV można podzielić na typy wysokiego ryzyka rozwoju zmian nowotworowych (HPV-16, HPV-18, HPV-31, HPV-33, HPV-35, HPV-39, HPV-45, HPV-51, HPV-52, HPV-56, HPV-58, HPV-59, HPV-66, HPV-68), które są związane z rozwojem nowotworów, takich jak rak szyjki macicy, odbytu, pochwy i sromu oraz typy niskiego ryzyka (HPV-6, HPV-11, HPV-40, HPV-42, HPV-43, HPV-44, HPV-54, HPV-61, HPV-72, HPV-82), które powodują łagodne zmiany brodawczakowate, takie jak kłykciny kończyste i nawracająca brodawczakowatość krtani.

Według WHO na świecie w 2022 roku wykryto 660 000 przypadków raka szyjki macicy,  wykazano także, że DNA wirusa HPV jest obecne aż w 99,7% próbek z rakiem szyjki macicy.

Infekcje HPV są powszechne. Większość zakażeń HPV ma charakter bezobjawowy i przemijający. Jednak w przypadku organizmów osób, które samoistnie nie usuwają wirusa (blisko w 90% osób w populacji) mogą rozwinąć się potencjalnie poważne lub nawet zagrażające życiu choroby, takie jak rak szyjki macicy.

Przetrwałe zakażenie wirusem HPV (dotyczy zakażeń utrzymujących się  pow. 24 miesięcy) może w kolejnych latach prowadzić do onkogenezy (proces prowadzący do powstania nowotworu).

Zakażenie HPV może także powodować:

• powstanie zmian skórnych – brodawek, zwykle zlokalizowanych na dłoniach lub podeszwach, które mają postać guzków o nierównej powierzchni, wielkości do kilku milimetrów, z reguły niebolesnych.

• wystąpienie kłykcin kończystych – zmiany które lokalizują się najczęściej w okolicach zewnętrznych narządów płciowych (srom, prącie, okolica okołoodbytnicza) i przyjmują postać różowych, kalafiorowatych niewielkich guzków, wyniosłych lub płaskich. Mogą one też powstawać na błonie śluzowej jamy ustnej.

• zmiany dysplastycznye w obrębie szyjki macicy. Lekarz może je stwierdzić podczas badania ginekologicznego lub cytologii przesiewowej.

Chcesz dowiedzieć się więcej o szczepieniach na HPV – odwiedź www.hpv.pl

Rotawirusy (wirusy należące do rodziny łac. Reoviridae) są najczęstszym czynnikiem wywołującym biegunki zakaźne u niemowląt i małych dzieci do 5. roku życia. Zachorowania dotyczą najczęściej dzieci od 4. do 24. miesiąca życia. Najciężej biegunki rotawirusowe przebiegają u dzieci poniżej 6. miesiąca życia, ponieważ ich organizm ulega szybkiemu odwodnieniu. U dorosłych przebieg infekcji rotawirusowej jest zwykle bezobjawowy.

Okres wylęgania infekcji rotawirusowej wynosi 12 do 96 godzin.

Zakażenie rotawirusami następuje drogą pokarmową (fekalno-oralną) lub pośrednio przez przedmioty. Po przedostaniu się do organizmu, wirusy uszkadzają nabłonek kosmków jelitowych, wywołując stan zapalny żołądka i jelit.

Jakie są objawy infekcji rotawirusowej?

U osób zakażonych rotawirusami w krótkim czasie dochodzi do stanu zapalnego przewodu pokarmowego. Do głównych objawów infekcji rotawirusowej należą:

• gorączka – do 40^oC,
• wymioty – często obfite,
• biegunka,
• brak łaknienia,
• odwodnienie.

Liczba infekcji rotawirusowych oceniana jest na 111 mln na świecie oraz 3 mln w Europie. Światowa Organizacja Zdrowia ocenia, że każdego roku na świecie z powodu zakażeń rotawirusowych umiera 520 000 dzieci w wieku do 5 lat.

Ospa wietrzna jest chorobą wysoce zaraźliwą. Szacuje się, że aż 96% osób, które nie chorowały na ospę, po zetknięciu z wirusem  Varicella zoster – wywołującym tę chorobę, ulegnie zakażeniu.

Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową poprzez bezpośredni lub pośredni kontakt z przedmiotami mającymi kontakt z wydzielinami z dróg oddechowych. Najwięcej przypadków tej choroby występuje u dzieci między 2. a 6. rokiem życia. Dlatego też często ospa wietrzna jest chorobą, która występuje w ogniskach żłobkowych, przedszkolnych i szkolnych.

Okres wylęgania ospy wietrznej trwa do 21 dni, a chory zakaża innych już na 2 dni przed pojawieniem się wysypki, aż do momentu przyschnięcia pęcherzyków (ok 8-10 dzień choroby).

Pierwszymi objawami choroby są zazwyczaj objawy podobne do przeziębienia: złe samopoczucie, bóle głowy i wysoka temperatura. Charakterystyczna swędząca wysypka pojawia się od 3-5 dni  od pierwszych objawów infekcji. Krostki te przechodzą od fazy plamek do pęcherzyków, po których mogą pozostawać blizny.

U dzieci na ogół stwierdza się łagodne objawy kliniczne takie jak:

• brak łaknienia,

• ból głowy,

• osłabienie,

• stan podgorączkowy lub gorączkę,

• wysypkę, która pojawia się stopniowo i przechodzi od fazy plamek do pęcherzyków, krost i krótko utrzymujących się blizn. Wysypka występuje na całym ciele, choć początkowo pojawia się na tułowiu. Zajmuje błony śluzowe. Wysypce towarzyszy silny świąd. Może wystąpić powiększenie węzłów chłonnych potylicznych i karkowych.

W większości przypadków ospa jest chorobą mającą łagodny przebieg, jednak w przypadku 2-6% przypadków może mieć poważniejszy przebieg z powodu ciężkich powikłań, jak np. wirusowe ospowe zapalenie płuc, bakteryjne zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych. Ryzyko powikłań wzrasta wraz z wiekiem.

Streptococcus pneumoniae to bakterie powodujące inwazyjne i nieinwazyjne zakażenia, szczególnie niebezpieczne dla dzieci poniżej 2. roku życia i osób powyżej 65. roku życia.

Nieinwazyjna choroba pneumokokowa może prowadzić do zaostrzenia przewlekłego zapalenia płuc, zapalenia ucha środkowego czy zapalenia zatok. Z kolei Inwazyjna Choroba Pneumokokowa – czyli ciężkie przypadki zakażeń mogą powodować zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, sepsę (posocznica) czy zapalenie płuc z bakteriemią.

Objawy choroby są zależne od miejsca zakażenia, wieku oraz chorób współtowarzyszących.

Do czynników zwiększających ryzyko występowania zakażeń pneumokokwych należy m. in. palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, wcześniejsze infekcje wirusowe, choroby przewlekłe, jak np. przewlekłe choroby nerek, HIV, cukrzyca czy przewlekłe choroby płuc.